-
1 шәм
I сущ.1)а) свеча́, све́чка || свечно́йбалавыз шәме — воскова́я свеча́
шәм уты кабызу (алу) — заже́чь свечу́; засвети́ть све́чку
шәл мае — свечно́е са́ло
шәл исе — свечна́я гарь
б) мед. свеча́ ( геморроидальная)2) тех. свеча́кабызу шәме — запа́льная свеча́
кыздыру шәме — свеча́ нака́ливания
бораулау шәме — бурова́я свеча́
3) спец. свеча́ ( единица измерения силы света)шәм яндырып эзләсәң дә таба алмассың — (погов.) днём с огнём не сыскать
•- шәм кебек катып калу
- шәм кебек катып тору
- шәм кебек яну
- шәм төпчеге II сущ.1) ( шәм агачы) корабе́льная сосна́2) дли́нный прямо́й ствол де́рева, дли́нное бревно́ -
2 ут
I сущ.1) ого́нь, огонёк; пла́мя || о́гненныйҗем-җем килеп, утлар яна — сверка́ют огни́
чыршы утлары — огни́ ёлки
йортны ут чорнап алган — дом объя́т пла́менем
учакка ут ягып җибәрү — развести́ ого́нь в очаге́
2) пожа́рурманда ут чыккан — в лесу́ возни́к пожа́р
утны сүндерү — потуши́ть пожа́р
ут чыгару — вы́звать пожа́р
3) воен. ого́нь; стрельба́, пальба́ || огнево́йартиллерия уты — артиллери́йский ого́нь
ут ачу — откры́ть ого́нь
ут астында калу — попада́ть под обстре́л
4) перен. ого́нь, бойутка керәм — иду́ в бой ( в огонь)
5) перен. ого́нь, пыл, пла́мя || о́гненный, пла́менныймәхәббәт уты — пла́мя любви́
йөрәккә ут кабызу — заже́чь пла́мя в се́рдце
күзләрендә ут — в глаза́х огоньки́
сугыш уты — пла́мя войны́
6) перен. жар, ( высокая) температу́ра; лихора́дкабала ут эчендә — ребёнок весь в жару́
ул ут эчендә саташып ята — он бре́дит с высо́кой температу́рой
7) светтәрәзәдәге ут яктысы — свет в окне́
ут кабызу — заже́чь свет
ут сүндерү — погаси́ть свет
8) разг. электри́чествоут өчен түләү — заплати́ть за электри́чество
9) в знач. прил.; перен. горя́чий, отча́янныйут хатын — отча́янная же́нщина
ут холык — горя́чий хара́ктер
•- ут алу- ут ачу
- ут кабу
- ут корты
- ут кутыры
- ут күршесе
- ут ноктасы
- ут салу
- ут сүндергеч
- ут тавы
- ут ташы
- ут төртү
- ут төртүче
- ут үләне
- ут чаткысы
- ут чыгару
- ут шәүләсе
- ут яктысында
- утка күренү
- утка табынучы
- утка чыдам
- утка чыдамлы
- утка чыдамлы материаллар
- утка чыдамлылык••ут белән су арасында — меж двух огне́й
ут борчасы — шалу́н, непосе́да
ут йоту — си́льно горева́ть, кручи́ниться; кручи́на
ут йөгерү — появле́ние стра́ха, боя́знь
ут өермәсе — о́гненный шквал
ут уйнату — де́лать спо́ро, рабо́тать с огонько́м
күзләре ут чәчә — его́ (её) взгляд пыла́ет огнём
ут чыккан кебек ашыгу — спеши́ть, как на пожа́р
ут чыкканмы әллә? — не на пожа́р ведь?
ут ягып талашу — руга́тельски руга́ться
ут яну — горе́ть пла́менем, пыла́ть
утка бастыру — зада́ть жа́ру, зада́ть пе́рцу
утка керосин сибү — (под)ли́ть ма́сла в ого́нь
утсыз төтен булмый — (посл.) нет ды́ма без огня́; где дым, там и ого́нь
уттан алып суга салу — ( кинуть) из огня́ да в по́лымя
уттан котылу, суга төшү — (попа́сть) из огня́ да в по́лымя
- ут капкандайуттан курыккандай курку — боя́ться как огня́
- ут кебек
- ут күз
- ут күзле
- ут чәчү
- ут чыккан кебек
- утка салу II сущ.; уст.трава́, травяни́стое расте́ние ( встречается в составных названиях растений)- ут агасы
См. также в других словарях:
ут — I. 1. Яна торган әйберне чорнап алган кызу газлар; ялкын 2. Яктырткыч приборлардан таралган яктылык. Кабызылган, яндырылган яктырткыч приборлар тур. 3. күч. Күзләрдәге ялтырау (гадәттә кешенең эчке халәтен белдерә) ут кабынды кинәт күзләренә 4.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге